ทุกคนใฝ่ฝันถึงการนอนหลับฝันดี สำหรับบางคนมันก็มาได้ง่าย ๆ ขณะที่หลายคนมองว่าเป็นการต่อสู้เพื่อให้ได้มา แต่รู้หรือไม่ว่า ความลับเพื่อการพักผ่อนที่ดีขั้นถูกซ่อนอยู่ในพืชหลากหลายชนิด? หากคุณเคยจิบชาคาโมมายล์ก่อนนอน สูดกลิ่นหอมอันผ่อนคลายของน้ำมันหอมระเหยลาเวนเดอร์ หรือทานอาหารเสริมสมุนไพร เพื่อการนอนหลับ เพียงเท่านี้คุณก็สามารถสัมผัสได้ถึงพลังของเทอร์ปีนแล้ว
เทอรืปีนส์ (Terpenes) พบได้มากในกัญชา องค์ประกอบต่าง ๆ สามารถทำให้ผลิตภัณฑ์กัญชากลายเป็นตัวเปลี่ยนเกมสำหรับปัญหาการนอนหลับได้ อาจเป็นส่วนผสมของ cannabinoids เช่น tetrahydrocannabinol (THC), cannabidiol (CBD) และโมเลกุลที่ไม่ค่อยมีคนรู้จัก ได้แก่ cannabigerol (CBG) และ cannabinol (CBN) แต่ที่พบบ่อยคือ ทั้งหมดนี้ใช้เทอร์ปีน
ในบทความนี้ เราจะมาดูกันว่าสิ่งที่กล่าวไว้ข้างต้นนั้นคืออะไร และมาสำรวจเทอร์ปีนชั้นนำสำหรับการนอนหลับกัน
เทอร์ปีนเป็นสารประกอบอะโรมาติกตามธรรมชาติที่พบในพืชหลายชนิด
เทอร์ปีนส์เหล่านี้ทำให้พืชมีกลิ่นและรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ ลองนึกถึงกลิ่นหอมหวานของส้มสุกหรือกลิ่นลาเวนเดอร์ที่ผ่อนคลาย ซึ่งทั้งหมดนี้เป็นผลมาจากเทอร์ปีน แต่พวกเขาไม่ได้มีไว้สำหรับน้ำหอมเท่านั้น เทอร์ปีนส์ยังมีบทบาทสำคัญว่าพืช เช่น กัญชามีผลต่อร่างกายและจิตใจของเราอย่างไรอีกด้วย
กัญชาเป็นพืชสมุนไพรที่มีเทอร์ปีนอันทรงอิทธิพลมาก ซึ่งส่วนใหญ่จะมีอิทธิพลในเรื่องกลิ่นและรสชาติที่หลากหลายของกัญชาสายพันธุ์ต่าง ๆ แต่ที่มากไปกว่านั้น เทอร์ปีนเหล่านี้ยังมีปฏิกิริยากับแคนนาบินอยด์ (cannabinoids) ที่สามารถส่งผลกระทบต่อร่างกายได้ เป็นปรากฏการณ์ที่เรียกว่า ‘entourage effect’ ผลกระทบนี้เป็นประโยชน์ในด้านบวกที่ได้กัญชา ซึ่งรวมไปถึงการส่งเสริมการนอนหลับที่ดีขึ้นอีกด้วย
อาณาจักรของพืชมีเทอร์ปีนส์อยู่ประมาณ 20,000 ชนิด ภายในสายพันธุ์กัญชาเอง เราก็อาจจะรู้จักกันอย่างน้อย 150 ชนิด ซึ่งหลายสายพันธุ์เป็นที่รู้กันว่าช่วยปรับปรุงการนอนหลับและส่งเสริมผลที่สงบและผ่อนคลาย
5 เทอร์ปีนส์สำหรับการนอนหลับที่โดดเด่นที่สุด มีดังนี้
Myrcene เป็นหนึ่งในเทอร์ปีนที่พบมากที่สุดในกัญชา มีชื่อเสียงในด้านกลิ่นหอมดินและรุนแรง เทอร์ปีนนี้มีอยู่ในฮอปส์ (ไม้เลื้อยชนิดหนึ่ง) ตะไคร้ และโหระพา
ความมหัศจรรย์ของไมร์ซีน (myrcene) อยู่ที่ฤทธิ์ระงับประสาทที่อาจเกิดขึ้นได้ นอกจากส่งเสริมการผ่อนคลายและปรับอารมณ์แล้ว ยังเชื่อกันว่าไมร์ซีนช่วยให้นอนหลับโดยกระตุ้นให้เกิดความรู้สึกสงบได้อีกด้วย จึงทำให้ไมร์ซีนกลายเป็นเทอร์ปีนชนิดสำคัญของกัญชาสายพันธุ์ใดก็ตามที่ต้องการใช้เพื่อการนอนหลับ
เทอร์ปีนรสเผ็ดร้อนนี้ไม่เพียงแต่พบในกัญชาเท่านั้น แต่ยังพบได้ในพริกไทยดำและกานพลูด้วย
คาริโอฟิลลีนมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว เนื่องจากสามารถโต้ตอบกับร่างกายของเราได้เช่นเดียวกับสารแคนนาบินอยด์ (cannabinoids) เป็นที่รู้จักในด้านคุณสมบัติที่คลายความวิตกกังวล ต้านการอักเสบ และยาบรรเทาปวด
ความสามารถในการช่วยบรรเทาความเครียดและความวิตกกังวลนี้ ทำให้มีประโยชน์ต่อการนอนหลับ เหมือนกับการดื่มชากานพลูอุ่น ๆ สักแก้วก่อนนอน
ไพนีนพบได้ในต้นสน ตามชื่อเลย ทำให้มีกลิ่นหอมสดชื่น นอกจากนี้ยังพบกลิ่นนี้ได้ในโรสแมรี่ ใบโหระพา และกัญชา
ไพนีนสามารถต่อต้านความวิตกกังวลได้ โดยช่วยกระตุ้นให้เกิดสภาวะพักผ่อนที่เอื้อต่อการนอนหลับแบบสุด ๆ คล้ายกับการเดินเล่นในป่าสนหรือใช้น้ำมันหอมระเหยโรสแมรี่ที่จะทำให้รู้สึกกระปรี้กระเปร่าและสงบ
แม้ว่าจะไม่ได้พบบ่อยในกัญชา แต่เทอร์ปิโนลีนมีความโดดเด่นในพืช เช่น ต้นไลแลค ลูกจันทน์เทศ ยี่หร่า และแอปเปิล ทำให้พวกมันมีกลิ่นหอมสดชื่น
การศึกษาบางชิ้นแนะนำว่าเทอร์ปิโนลีนมีคุณสมบัติในการกล่อมประสาท ซึ่งอาจเป็นสาเหตุได้ว่าทำไมกลิ่นเหล่านี้จึงมักเกี่ยวข้องกับความผ่อนคลายและความเงียบสงบ
เชื่อว่าหลายคนอาจเคยสัมผัสกับลินาลูลมาก่อน ที่จะให้กลิ่นลาเวนเดอร์ที่ผ่อนคลาย เป็นสิ่งที่ทำให้พืชมีกลิ่นหอมอันเป็นเอกลักษณ์
นอกจากนี้ ลินาลูลยังพบในกัญชาอีกด้วย ขึ้นชื่อในเรื่องคุณสมบัติที่ทำให้จิตใจสงบ ช่วยบรรเทาความวิตกกังวลและความเครียด ซึ่งมักจะรบกวนการนอนหลับตลอดทั้งคืน
เพื่อให้เข้าใจว่าเทอร์ปีนช่วยในเรื่องการนอนหลับได้อย่างไร ก่อนอื่นซึ่งเป็นสิ่งสำคัญคือ ต้องทำความเข้าใจศาสตร์แห่งการนอนหลับกันสักหน่อยก่อน
การนอนหลับไม่ได้เป็นเพียง “สวิตช์ปิด” สำหรับร่างกายคนเราเท่านั้น แต่เป็นกระบวนการที่ซับซ้อนเกี่ยวข้องกับสารสื่อประสาทหรือสารเคมีต่าง ๆ ในสมอง ซึ่งรวมถึงเซโรโทนิน (serotonin) ซึ่งช่วยควบคุมวงจรการนอนหลับและตื่นของร่างกาย รวมถึงกรดแกมมา-อะมิโนบิวทีริก (GABA) ซึ่งทำให้การทำงานของสมองช้าลง เพื่อให้นอนหลับพักผ่อน เมื่อสารสื่อประสาทเหล่านี้และสารสื่อประสาทอื่น ๆ ทำงานร่วมกันอย่างเหมาะสม คุณก็จะนอนหลับได้ง่ายและหลับได้ยาวตลอดทั้งคืน
ที่กล่าวมานี้ เทอร์ปีนเกี่ยวข้องในส่วนไหน? เทอร์ปีนบางชนิดสามารถโต้ตอบกับสารสื่อประสาทเหล่านี้และมีอิทธิพลต่อการทำงานของพวกมันได้
ยกตัวอย่างไมร์ซีน (Myrcene) เชื่อกันว่ามีส่วนช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของสาร GABA ในสมองได้ วิธีนี้จะช่วยชะลอการทำงานของสมอง จึงผ่อนคลายและช่วยให้คุณหลับได้
ลินาลูล (Linalool) ยังทำปฏิกิริยากับ GABA ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของ GABA และลดการทำงานของกลูตาเมต (glutamate) ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่เพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของสมอง การทำงานสองอย่างนี้สามารถช่วยสงบจิตใจและเตรียมพร้อมสำหรับการนอนหลับได้
ในทำนองเดียวกัน เทอร์ปีนอย่าง ไพนีน (Pinene) แสดงให้เห็นถึงศักยภาพที่จะส่งผลต่อระดับเซโรโทนินได้เช่นกัน
พูดกันแบบสั้น ๆ ก็คือ แม้ว่าเทอร์ปีนจะทำให้พืชมีกลิ่นและรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ แต่พวกมันยังมีปฏิกิริยากับสมองในรูปแบบที่สามารถส่งเสริมการผ่อนคลายและการนอนหลับได้ พวกมันทำงานประสานกับสารเคมีที่ส่งผ่านในร่างกาย ช่วยสร้างสภาวะที่เหมาะสมสำหรับการนอนหลับและการนอนหลับได้ยาวตลอดทั้งคืน นี่คือเหตุผลว่า ทำไมกัญชาซึ่งอุดมไปด้วยเทอร์ปีนหลากหลายชนิดจึงกลายเป็นตัวช่วยตามธรรมชาติยอดนิยมสำหรับการนอนหลับนั่นเอง
ในเวลาเดียวกัน ก็ยังมีสิ่งที่น่าสังเกตว่าผลกระทบของกัญชาและเทอร์ปีนอาจแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล โดยขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ เช่น พันธุกรรม ระบบการเผาผลาญ และความอดทน ไม่ใช่ทุกคนที่จะได้รับผลในด้านบวกจากกัญชา
มาถึงตรงนี้แล้ว คิดว่าก็พอจะรู้แล้วว่าเทอร์ปีนมีส่วนส่งเสริมการนอนหลับให้ดีขึ้นได้อย่างไร? ขั้นต่อไปก็คือ การหาวิธีรวมสิ่งเหล่านี้ไว้ในชีวิตประจำวันของเรา ซึ่งเรามีแนวทางบางส่วน ดังนี้:
สายพันธุ์กัญชาที่แตกต่างกันมีคุณสมบัติของเทอร์ปีนที่แตกต่างกัน บางสายพันธุ์อุดมไปด้วยเทอร์ปีนที่ส่งเสริมการนอนหลับ เช่น ไมร์ซีน (Myrcene) หรือ ลินาลูล (Linalool)
ตัวอย่างเช่น Granddaddy Purple ขึ้นชื่อในเรื่องของสารไมร์ซีน (Myrcene) ในปริมาณสูง ทำให้เป็นตัวเลือกยอดนิยมสำหรับผู้ที่ต้องการการนอนหลับที่ดีขึ้น การใช้สายพันธุ์เหล่านี้ในรูปแบบของการสูบไอระเหย น้ำมัน หรืออาหารผสมกัญชา อาจเป็นวิธีที่ดีในการได้รับประโยชน์จากเทอร์ปีนเหล่านี้
สายพันธุ์อื่น ๆ ที่รู้จักกันดีที่มีเทอร์ปีนสำหรับการนอนหลับ ได้แก่:
น้ำมันหอมระเหยเป็นแหล่งเทอร์ปีนชั้นดี อย่างน้ำมันลาเวนเดอร์ที่อุดมไปด้วยลินาลูล (Linalool) หรือน้ำมันสนที่อุดมไปด้วยไพนีน (Pinene) สามารถใช้ในอโรมาเธอราพี เพื่อช่วยส่งเสริมการผ่อนคลายและการนอนหลับได้ หรือจะเพิ่มน้ำหอมเพื่อการกระจายกลิ่นในห้องนอนสัก 2-3 หยด หรือจะเพิ่มไว้ในกิจวัตรประจำวันสำหรับการผ่อนคลายก่อนเข้านอนด้วยการอาบน้ำอุ่นหรือนวดก็ดีไม่แพ้กัน
บางบริษัทได้เริ่มผลิตผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและยาทาภายนอกที่มีสารเทอร์ปีนจำเพาะ สารสกัดเทอร์ปีนเข้มข้นเหล่านี้นับเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่เป็นประโยชน์ สำหรับผู้ที่ต้องการได้รับประโยชน์จากคุณสมบัติในการส่งเสริมการนอนหลับของเทอร์ปีนโดยไม่ต้องใช้กัญชา
ชาสมุนไพร เช่น คาโมมายล์ ลาเวนเดอร์ และเลมอนบาล์ม อุดมไปด้วยเทอร์ปีนที่ช่วยให้นอนหลับ การดื่มชาเหล่านี้ก่อนนอนจะช่วยให้นอนหลับได้ดีขึ้น
ผลไม้บางชนิด เช่น มะม่วง มีสารเทอร์ปีน เช่น ไมร์ซีน (Myrcene) สมุนไพรทำอาหาร เช่น ใบโหระพาและโหระพา ก็มีเทอร์ปีนเช่นกัน การรวมอาหารและสมุนไพรเหล่านี้เข้ากับอาหารของคุณสามารถให้สารเทอร์ปีนที่หลากหลายได้
โลชั่น บาล์ม และบาธบอมบ์ที่ผสมเทอร์ปีน สามารถใช้ทาลงบนผิวได้โดยตรงหรือเพิ่มลงในอ่างอาบน้ำ ดูดซึมผ่านผิวหนัง ส่งเสริมการผ่อนคลาย และช่วยในการนอนหลับ
การนอนหลับที่ดีบางครั้งต้องอาศัยแรงกระตุ้นจากธรรมชาติ เราได้เลือกตัวช่วยตามธรรมชาติ 5 ชนิด ได้แก่ ไมร์ซีน (Myrcene), คาริโอฟิลลีน (Caryophellen), ไพนีน (Pinene), เทอร์ปิโนลีน (Terpinolene) และลินาลูล (Linalool) นี่ไม่ใช่แค่ชื่อที่เก๋ไก๋เท่านั้น เป็นกลิ่นหรือเทอร์ปีนที่พบในธรรมชาติ เช่น หากได้กลิ่นมะม่วงหรือเดินผ่านป่าสน แสดงว่าคุณกำลังได้พบกับเทอร์ปีนส์เหล่านี้แล้ว
แม้ว่าบางคนจะหันมาใช้กัญชาประเภทพิเศษสำหรับเทอร์ปีนเหล่านี้ แต่อาจไม่จำเป็นต้องทำอย่างนี้เสมอไป เพราะเทอร์ปีนยังอยู่ในสิ่งที่เราพบเห็นหรือใช้อยู่ทุกวันอยู่แล้ว ลองคิดถึงน้ำมันจากพืช การจิบชาสมุนไพร หรือแม้แต่ผลไม้และผลิตภัณฑ์บำรุงผิว ดังนั้น หากรู้สึกว่าการนอนหลับที่ดีช่างดูห่างไกลเหลือเกิน ลองหันมาใช้วิธีธรรมชาติดู เพราะในธรรมชาติมีกลิ่นบางอย่างที่อาจช่วยได้
