กฎหมายกัญชาไทย 2024: ความชอบธรรมของกัญชาไทย

ในเดือนมิถุนายน ปี 2022 ประเทศไทยได้ตัดกัญชาออกจากบัญชียาเสพติดให้โทษประเภทที่ 5 การเปลี่ยนแปลงนี้ทำให้หลาย ๆ คนประหลาดใจ เพราะไม่น่าเชื่อว่าประเทศที่ขึ้นชื่อว่ามีกฎหมายเกี่ยวกับกัญชาที่เข้มงวดที่สุดในโลกจะเปลี่ยนไปมากขนาดนี้

และช่วงเวลาที่ผ่านมาไม่นาน ร้านขายกัญชาจำนวนมากได้ผุดขึ้นทั่วประเทศ ตั้งแต่ภูเก็ต, กรุงเทพฯ ไปจนถึงเชียงใหม่ ที่มีการวางขายกัญชาสายพันธุ์ดีที่มีคุณภาพสูง

อย่างไรก็ตาม กฎหมายควบคุมการใช้กัญชาในประเทศยังคงคลุมเครือ แม้ว่ากัญชาจะไม่ถือว่าเป็นสารเสพติดอีกต่อไปแล้ว แต่ก็ยังมีช่องว่างทางกฎหมายเกี่ยวกับกฎระเบียบและการขายกัญชา ทำให้ธุรกิจต่าง ๆ  ต้องมีการปรับตัวและหาทางเปลี่ยนแปลง เพื่อให้ธุรกิจสามารถดำเนินต่อไปได้

มุมมองเกี่ยวกับกฎหมายกัญชา

การเปิดให้กัญชาเป็นพืชเสรี เริ่มต้นขึ้นเมื่อ 4 ปีก่อน ในเดือนกุมภาพันธ์ ปี 2019 เนื่องจากมีการแก้ไขพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ เพื่อปูทางไปสู่การใช้กัญชาทางการแพทย์ สิ่งนี้เป็นพื้นฐานสำหรับการใช้กัญชาเพื่อเป็นยารักษาสุขภาพ แม้ว่าจะมีข้อแม้บางประการ

ในช่วงหลายปีต่อมา ฝ่ายนิติบัญญัติได้มีการผ่อนคลายมาตรการลง เพื่อเปิดใช้พืชกัญชามากขึ้น โดยมีแนวคิดคือ การใช้ประโยชน์จากศักยภาพของกัญชาในฐานะการเป็นพืชเศรษฐกิจ โดยเพิ่มความสามารถของเกษตรกรและผู้ปลูก และใช้ประโยชน์ทางยาจากกัญชา เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงการแพทย์ และการดูแลสุขภาพด้วยพืชชนิดนี้

และเมื่อในเดือนมิถุนายน 2022 ก็มีการเพิกถอนพืชกัญชงและกัญชาออกจากพระราชบัญญัติยาเสพติด โดยมีข้อกำหนดดังต่อไปนี้:

• การพกพา และการใช้เมล็ดกัญชาและกัญชง, ลำต้น, ช่อดอกที่ยังไม่ได้แปรรูป และสารสกัดจากกัญชา เป็นสิ่งถูกกฎหมายในประเทศ อย่างไรก็ตาม ห้ามนำเข้าสิ่งเหล่านี้โดยเด็ดขาด
• คนไทยสามารถปลูกกัญชาที่บ้านได้ โดยต้องขึ้นทะเบียนผ่านแอปพลิเคชันที่ดำเนินการโดยรัฐบาล ที่ชื่อว่า Plook Ganja (ปลูกกัญ)
• เครื่องดื่มและอาหารที่มีส่วนผสมของกัญชา เช่น กัมมี่กัญชา เป็นสิ่งที่ถูกกฎหมาย  หากความเข้มข้นของสาร Tetrahydrocannabinol (THC) ไม่เกิน 1.6 มก. ต่อหน่วย หรือคิดเป็น 0.2% โดยน้ำหนักอาหาร
• สารสกัดที่มี THC มากกว่า 0.2% โดยน้ำหนัก เช่น น้ำมันกัญชา จะต้องมีใบสั่งยาจากแพทย์ เนื่องจากสารสกัดดังกล่าวอยู่ภายใต้ขอบเขตของกัญชาทางการแพทย์
• การใช้ดอกกัญชาและส่วนอื่น ๆ เพื่อการวิจัย, การส่งออก, การนำเข้า และวัตถุประสงค์ทางการค้า ต้องได้รับอนุญาตอย่างเป็นทางการเท่านั้น
• คุณสามารถสูบกัญชาได้ที่ร้านที่มีพื้นที่โดยเฉพาะ หรือที่บ้าน แต่ห้ามสูบกัญชาในที่สาธารณะ รวมถึงโรงเรียน, วัด และห้างสรรพสินค้า หากฝ่าฝืนมีโทษปรับเป็นเงิน 700 ดอลลาร์สหรัฐ (หรือ 25,000 บาท)
• ธุรกิจจำหน่ายผลิตภัณฑ์กัญชา จำเป็นต้องมีใบอนุญาตการขาย

ความเป็นจริงที่แตกต่าง

แม้ว่ากัญชาจะเปลี่ยนบทบาทจากการเป็นผู้ร้ายในปี 2022 แต่ก็ยังไม่มีกรอบการกำกับดูแลและกฎหมายที่เข้มงวด เพื่อควบคุมการขาย, การเพาะปลูก และการบริโภคกัญชาอย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากร่างกฎหมายไม่ได้ห้ามการสูบเพื่อการสันทนาการ และยังไม่มีกฎหมายควบคุมว่ามันถูกกฎหมายอย่างไรและในลักษณะใด จึงถือว่าเป็นพื้นที่สีเทาที่ขาดการดูแลอย่างใกล้ชิด

สิ่งนี้ทำให้ธุรกิจต่าง ๆ ใช้ประโยชน์จากช่องโหว่ที่ขาดการควบคุม และทำให้กัญชาถูกขายอย่างอิสระ เพราะกฎหมายไม่บังคับใช้ และไม่มีแนวทางที่เป็นรูปธรรม

เราขอยกตัวอย่างเพื่อให้คุณเห็นภาพมากขึ้น:

• มีร้านค้ามากมายขายกัญชาและสารสกัดที่มีสาร THC มากกว่า 1.6 มก. ต่อหน่วย หรือมากกว่า 0.2%
• แม้กฎหมายจะระบุว่า ห้ามขายกัญชาใกล้วัดและโรงเรียนในระยะ 300 เมตร แต่ก็ยังพบว่ามีร้านขายกัญชาหลายแห่งที่ฝ่าฝืนอยู่
• ไม่ใช่เรื่องแปลกที่จะพบสายพันธุ์ที่ปลูกในสหรัฐฯ วางขายในร้านทั่วไป แม้ว่าการนำเข้ากัญชาจะถูกควบคุม และห้ามไว้ในกฎหมายก็ตาม

ผลลัพธ์จากช่องโหว่ และการใช้กัญชาเพื่อการสันทนาการในวงกว้าง ทำให้รัฐบาลไทยต้องทำการควบคุมกัญชาให้มากขึ้น ความกลัวและความกังวลของใครหลายคน อาจทำให้พวกเขาเลือกใช้กัญชาในทางที่ผิด แทนที่จะใช้กัญชาอย่างมีความรับผิดชอบ

ร่าง พ.ร.บ.กัญชาและกัญชงอยู่ในระหว่างการดำเนินการ กฎหมายนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่ออุดรอยรั่ว ด้วยการให้แนวทางและแนวการปฏิบัติที่จำเป็นแก่ผู้ที่อยู่ในอุตสาหกรรมกัญชา และการใช้เพื่อสันทนาการอาจถูกปัดตกไป ซึ่งนักการเมืองไทยก็กำลังถกเถียงเรื่องนี้อยู่ด้วยเช่นกัน กล่าวโดยสรุปก็คือ การบังคับทางกฎหมายอยู่ในระหว่างการดำเนินการ และฝ่ายนิติบัญญัติกำลังปรับเปลี่ยนข้อกำหนด ให้เข้ากับตลาดที่กำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว

ผลิตภัณฑ์กัญชาที่ถูกกฎหมายและผิดกฎหมาย

เมื่อไม่มีการบังคับใช้กฎหมายกัญชาอย่างจริงจัง ทุกอย่างจึงดูเหมือนถูกกฎหมาย อย่างไรก็ตาม การรับรู้ว่าผลิตภัณฑ์ใดที่ได้รับการอนุญาตภายใต้กฎหมาย และผลิตภัณฑ์ใดที่ยังคงคลุมเครือ ถือเป็นความคิดที่ดีที่สุด

น้ำมัน Cannabidiol (CBD)

สถานะ: ถูกกฎหมาย

น้ำมัน CBD เป็นที่นิยมในประเทศไทย เนื่องจากสามารถใช้เพื่อบรรเทาอาการ โดยไม่ทำให้เกิดอาการมึนเมาจากสาร THC ส่วนทิงเจอร์ของน้ำมัน CBD ก็เป็นอีกหนึ่งผลิตภัณฑ์ที่ถูกกฎหมายที่มีประโยชน์ทางยา

คุณสามารถซื้อน้ำมัน CBD ออนไลน์และออฟไลน์ ซึ่งมีให้เลือกหลายความเข้มข้น

CBD ยังคงถูกกฎหมาย ตราบใดที่ไม่มี THC มากกว่า 0.2% โดยน้ำหนัก แต่หากมี THC มากกว่า 0.2% เมื่อไหร่ การสั่งซื้อต้องมีใบสั่งแพทย์เท่านั้น

ดอกกัญชา

สถานะ: ถูกกฎหมายในทางเทคนิค แต่ยังคงคลุมเครือ

สายพันธุ์ Northern Lights, Jack Herrer, Sour Diesel และ Blue Dream เป็นสี่สายพันธุ์ที่ได้รับความนิยมในร้านขายกัญชาในประเทศไทย เนื่องจากดอกเหล่านี้มาจากพืชที่ไม่ผ่านกระบวนการหรือถูกสกัด จึงถูกกฎหมายในทางเทคนิค

อย่างไรก็ตาม ดอกกัญชาอยู่ภายใต้ขอบเขตของกัญชาเพื่อการสันทนาการ ซึ่งฝ่ายนิติบัญญัติจะออกกฎหมายควบคุมในอนาคตอันใกล้ อย่างไรก็ตาม ดอก CBD อาจถูกยกเว้น เนื่องจากไม่ออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท และไม่ทำให้มึนเมา

คุณสามารถหากัญชารวมถึงกัญชาม้วนพร้อมสูบได้อย่างง่ายดายบนร้านค้าออนไลน์และร้านทั่วไป แต่เมื่อมีกฎระเบียบที่รัดกุมมากขึ้น ตลาดนี้อาจจะถูกควบคุมมากกว่าเดิม แม้ว่าปัจจุบันกัญชาจะสามารถวางขายอยู่ทั่วไปในประเทศไทย และ Kief (ละอองเกสรแห้งจากช่อดอก) ก็ยังคงถูกกฎหมาย เนื่องจากไม่ใช่สารสกัดในทางเทคนิค แต่เป็นผงจากละอองเกสรที่เหลืออยู่ของดอกกัญชา

ทั้งนี้ คุณไม่สามารถนำเข้าดอกกัญชาจากต่างประเทศ หรือสูบมันอย่างเปิดเผยในที่สาธารณะได้ แต่คุณยังสามารถซื้อกัญชาทางออนไลน์ได้  แม้ว่ารัฐบาลจะถือว่าการขายทางออนไลน์ผิดกฎหมายก็ตาม

อาหาร, เครื่องดื่ม และผลิตภัณฑ์อาหารที่มี CBD

สถานะ: ถูกกฎหมาย แต่ยังมีการขายที่ความเข้มข้นสูง

ก่อนที่กฎหมายใหม่จะมีผลบังคับใช้ รายการอาหาร, เครื่องดื่ม และผลิตภัณฑ์อาหารผสมกัญชา เช่น กัมมี่กัญชา ถือเป็นสิ่งที่ถูกกฎหมาย หากไม่มี THC มากกว่า 0.2% โดยน้ำหนัก

แต่ในเดือนพฤศจิกายน ปี 2022 ได้มีการออกข้อกำหนดใหม่เกี่ยวกับปริมาณ THC และ CBD ในอาหาร และสรุปได้ดังนี้

• ในผลิตภัณฑ์อาหาร ต้องมีปริมาณ THC ไม่เกิน 1.6 มก. ต่อ หน่วยบรรจุ และ CBD ไม่เกิน 1.41 มก. ต่อหน่วยบรรจุ
• ในเครื่องปรุงรสอาหาร ต้องมี THC ไม่เกิน 0.032% โดยน้ำหนัก และปริมาณ Cannabidiol (CBD) ไม่เกิน  0.0028% โดยน้ำหนัก
• ต้องระบุความเข้มข้นของ CBD และ THC อย่างชัดเจนบนฉลากผลิตภัณฑ์ และบรรจุภัณฑ์
• การใช้เมล็ดกัญชาในอาหาร ยังไม่มีการจำกัดปริมาณของ CBD

อย่างที่คุณเห็น ยังคงมีความสับสนเกี่ยวกับกฎระเบียบนี้ ดังนั้น จึงมีการละเมิดกฎระเบียบจนกลายเป็นเรื่องปกติ

คุณสามารถหาบราวนี่และอาหารที่มีสาร THC เกินกว่าปริมาณที่กฎหมายกำหนดได้ในร้านค้าหลายแห่ง แม้ว่าในทางเทคนิคจะถือว่าผิดกฎหมาย แต่กลับไม่มีเจ้าหน้าที่มาคอยบังคับตรวจตราอย่างเข้มงวดเท่าที่ควร

เครื่องสำอาง

สถานะ: ถูกกฎหมาย

ครีมบำรุงผิว, โลชั่น, ครีมอาบน้ำ และน้ำมันนวด ที่มีส่วนผสมของ  CBD กำลังเป็นที่สนใจของคนไทย เพราะ CBD เป็นสารสำคัญที่ช่วยดูแลสุขภาพผิวได้

ผลิตภัณฑ์เหล่านี้จำกัดปริมาณ THC ที่ความเข้มข้น 0.2% เช่นกัน และ เป็นเรื่องปกติที่จะพบเครื่องสำอางที่มีสาร THC ตามกฎหมาย เนื่องจากผู้ผลิตรายใหญ่หลายราย มักจะอ้างอิงตามกฎกติกาอยู่เสมอ

น้ำมัน THC

สถานะ: ถูกกฎหมาย แต่ต้องมีใบสั่งจากแพทย์

น้ำมัน THC ที่มีความเข้มข้นของ THC สูง มักจะถูกนำมาใช้ทางการแพทย์ ซึ่งคุณสามารถซื้อน้ำมัน THC และทิงเจอร์ของน้ำมันได้ หากมีใบสั่งแพทย์

การใช้ผลิตภัณฑ์นี้มุ่งเน้นไปที่การรักษาสุขภาพเป็นหลัก ดังนั้น แพทย์จะต้องวินิจฉัยอาการของคุณ ก่อนที่จะจ่ายยาเป็นน้ำมัน THC ทั้งนี้ คุณสามารถหาซื้อสิ่งนี้ได้ที่ร้านขายกัญชาทางการแพทย์ที่รัฐบาลอนุมัติ

สารสกัดกัญชาเข้มข้น

สถานะ: ข้อกำหนดยังคงคลุมเครือ

Hash, shatter หรือ wax เป็นบางส่วนของผลิตภัณฑ์สารสกัดจากกัญชาเข้มข้น (Dabs) ที่คุณมักจะพบในร้านขายกัญชาในต่างประเทศ แต่ไม่ใช่ในเมืองไทย

เนื่องจากสารสกัดเข้มข้น เป็นสารสกัดที่ใช้เทคนิคการเพิ่มความเข้มข้นของ THC ภายใต้ขอบเขตที่กำหนด เพื่อให้ ‘สารสกัดมี THC มากกว่า 0.2%’ และการสั่งซื้อต้องได้รับการอนุญาตก่อนเท่านั้น ซึ่ง Moon Rocks ก็เป็นหนึ่งในผลิตภัณฑ์กลุ่มนี้ เนื่องจากมีส่วนผสมของ Kief(ละอองเกสรแห้งจากช่อดอก), ดอกกัญชา และน้ำมันกัญชา

ในความเป็นจริง สารสกัดกัญชาเข้มข้นอาจหาได้ง่าย โดยคุณสามารถหาน้ำมัน THC, Vape Cartridges และสารสกัด THC ความเข้มข้นสูงอื่น ๆ ได้ในร้านขายกัญชาบางแห่ง

หรือหมายความว่า คุณยังสามารถดื่มด่ำไปกับการสูบกัญชาเข้มข้นได้ แต่เพราะตลาดกัญชาในประเทศไทยยังอยู่ในช่วงเริ่มต้น สารสกัดเข้มข้น เช่น Moonrock, Wax and Shatter อาจยังไม่มีวางจำหน่ายในเร็ว ๆ นี้

โปรดใช้วิจารณญาณในการอ่าน เนื่องจากการบริโภคผลิตภัณฑ์เหล่านี้ยังไม่ได้รับอนุญาต และถือเป็นสิ่งผิดกฎหมาย

กัญชาไฟฟ้า (Vaping)

สถานะ: ผิดกฎหมาย

กัญชาไฟฟ้าและบุหรี่ไฟฟ้า ยังเป็นสิ่งผิดกฎหมายในประเทศไทย ตั้งแต่ปี 2014 โดยมีโทษปรับไม่เกิน 30,000 บาท หรือมีโทษจำคุก

แม้ว่ากฎหมายยังไม่ชัดเจนว่า จะบังคับใช้ในเครื่องสูบควันด้วยระบบไฟฟ้า, บุหรี่ไฟฟ้า และกัญชาไฟฟ้าหรือไม่

ดังนั้น หากคุณต้องการใช้กัญชาไฟฟ้า ขอแนะนำให้ใช้ในพื้นที่ส่วนตัวเท่านั้น

บทสรุปกฎหมายกัญชาในประเทศไทย

นักวิจารณ์หลายคนเสนอให้กัญชาถูกนำกลับเข้าไปในบัญชียาเสพติด และควบคุมไว้จนกว่าจะมีกรอบการทำงานที่เหมาะสม สำหรับการใช้และการค้า ฝ่ายนิติบัญญัติบางคนต้องการห้ามหรือควบคุมการใช้เพื่อการสันทนาการ แต่อนุญาตให้ใช้ในทางการแพทย์ได้ ซึ่งแพทย์และผู้ปกครองหลายคน ยังคงมีความกังวลเกี่ยวกับการใช้กัญชาในหมู่วัยรุ่น

ธุรกิจกัญชาในประเทศไทยยังคงเป็นเรื่องที่ต้องจับตามอง ภายใต้กฎหมายที่ไม่รัดกุม ที่ดูเหมือนว่าจะเป็นเรื่องปกติสำหรับคนไทย ในขณะนี้ คุณสามารถใช้กัญชาได้อย่างเปิดกว้าง แม้จะยังไม่เทียบเท่าใน Amsterdam เพราะยังจำเป็นต้องให้เกียรติและรับผิดชอบต่อสังคมด้วย

ในขณะเดียวกัน กระทรวงสาธารณสุขได้ออกแนวทางปฏิบัติสำหรับนักท่องเที่ยวและคนไทยเกี่ยวกับการใช้กัญชา จนกว่ากฎหมายกัญชาในประเทศไทยจะมีความชัดเจนมากขึ้น โดยคุณสามารถนำประเด็นเหล่านี้ไปเป็นข้อมูลอ้างอิงได้

• แม้ว่าพืชกัญชาจะไม่ใช่ยาเสพติดอีกต่อไป แต่ยังคงห้ามขายให้แก่เยาวชนที่มีอายุต่ำกว่า 20 ปี, สตรีมีครรภ์ และสตรีให้นมบุตร เว้นแต่จะได้รับการดูแลจากแพทย์
• ห้ามขายผ่านตู้จำหน่ายสินค้าอัตโนมัติ และช่องทางออนไลน์
• การตรวจบัตรประจำตัวเป็นสิ่งที่จำเป็น คุณต้องแสดงหนังสือเดินทางหรือบัตรประชาชนที่ถูกต้อง เมื่อซื้อกัญชาที่ร้านค้า
• ไม่อนุญาตให้นำเข้าและส่งออกเมล็ดพันธุ์, ดอกกัญชา และส่วนอื่น ๆ เพื่อใช้เป็นการส่วนตัว
• คุณสามารถพกพาผลิตภัณฑ์กัญชาไปได้ทุกที่ในประเทศ
• ควรให้ความเคารพในวัฒนธรรมและผู้คน เนื่องจากประเทศไทยยังคงมีความเป็นอนุรักษ์นิยมในหลาย ๆ ด้าน และการสูบกัญชาในที่สาธารณะเป็นสิ่งที่ไม่เหมาะสม และอาจถูกปรับได้