สายพันธุ์แลนด์เรซไทย: ต้นกำเนิดกัญชาในประเทศไทย

ดอกกัญชาที่เราเห็นตามร้านทุกวันนี้แตกต่างจากสมัยยุค 60 และ 70 อย่างสิ้นเชิง คนในสมัยนั้นปลูกกัญชากันกลางแจ้ง ในป่า หรือแม้แต่ที่บ้านโดยไม่มีอุปกรณ์อะไรเป็นพิเศษ รวมถึงในสมัยนั้นยังไม่มีสายพันธุ์สมัยใหม่อย่าง Charlotte’s Haze, Blue Dream, Amnesia, White Widow แล้วสายพันธุ์เหล่านี้เกิดขึ้นมาได้อย่างไร คำตอบคือกัญชาแลนด์เรซนั่นเอง

กัญชาแลนด์เรซหมายถึงกัญชาที่ปลูกในป่าเป็นเวลาหลายปีโดยที่ไม่มีการนำมาปรับปรุงพันธุ์กับสายพันธุ์อื่น สายพันธุ์เหล่านี้เป็นสายพันธุ์ดั้งเดิมตามภูมิศาสตร์และมีการระมัดระวังตัวเป็นอย่างดีเพื่อไม่ให้เกิดการปนเปื้อนจากการผสมข้ามสายพันธุ์

สายพันธุ์แลนด์เรซคือต้นกำเนิดของดอกกัญชาที่เราเห็นกันในปัจจุบัน สายพันธุ์แลนด์เรซของไทยเองก็เป็นต้นกำเนิดของสายพันธุ์ที่ดังระดับโลกมากมาย เช่น  Haze, Blueberry, AK-47 เป็นต้น

ทำความเข้าใจเกี่ยวกับกัญชาแลนด์เรซ

กัญชาแลนด์เรซคือกัญชาดั้งเดิมที่มีพันธุกรรมบริสุทธิ์เนื่องจากไม่เคยผสมกับสายพันธุ์อื่นเลย ด้วยเหตุนี้กัญชาประเภทนี้ถึงเรียกได้ว่าเป็นซาติวาบริสุทธิ์ แต่แลนด์เรซอินดิกาก็มีให้พบเห็นอยู่บ้าง

พืชเหล่านี้โตตามธรรมชาติในสถานที่กลางแจ้ง ทำให้มีความสามารถในการปรับตัวให้เข้ากับสภาวะและสภาพแวดล้อมโดยรอบเมื่อเวลาผ่านไป หากไม่มีสายพันธุ์กัญชาใดที่เข้ามาผสมเกสรกับแลนด์เรซ แลนด์เรศก็จะพัฒนาลักษณะทางกายภาพและทางเคมีเพื่อให้ตัวเองอยู่รอด โดยแยกตัวเองออกจากพืชกัญชาอื่น เครื่องหมายพันธุกรรมจะฝังตัวอยู่ใน DNA ของพืชเพื่อส่งต่อให้สายพันธุ์รุ่นหลังอย่างเต็มที่ โดยสายพันธุ์ไฮบริดที่ผสมกับแรนด์เรซก็จะมียืนส์เหล่านี้ติดไปด้วย

นี่คือสาเหตุที่แลนด์เรซบางสายพันธุ์อยู่รอดได้ในอากาศหนาวเย็นและมืดมิด ในขณะที่สายพันธุ์อื่น ๆ อย่างของไทยอยู่รอดได้ในอากาศร้อนและมีแดดมาก สิ่งนี้เป็นผลมาจากการคัดเลือกโดยธรรมชาติที่กินเวลายาวนานหลายร้อยปี โดยที่มนุษย์ไม่ได้เข้ามาแทรกแซงปรับแต่งใด ๆ เลยนอกเหนือจากการเก็บเกี่ยว ลักษณะต่าง ๆ ธรรมชาติเป็นผู้ให้กำเนิดทั้งหมด เช่น เทอร์ปีนส์ สารกลุ่มแคนนาบินอยด์ กลิ่น และรสชาติ เป็นต้น นี่คือเหตุผลที่เราจึงควรอนุรักษ์กัญชาแลนด์เรซเอาไว้

สายพันธุ์แลนด์เรซเหล่านี้เป็นที่ต้องการเพราะมี ‘ความบริสุทธิ์’ เนื่องจากสายพันธุ์เหล่านี้เติบโตจากในป่าโดยไม่ผ่านการผสมหรือใช้เทคนิคขั้นสูงใดๆ ทำให้ผู้เพาะพันธุ์สามารถเลือกสายพันธุ์แลนด์เรซที่ต้องการเพื่อมาผสมกับสายพันธุ์ไฮบริดอื่นๆ ก่อให้เกิดเป็นดอกกัญชาที่มีคุณสมบัติหลากหลายมากขึ้น

สายพันธุ์แลนด์เรซไทย

กัญชามีประวัติศาสตร์มาอย่างยาวนานและหลากหลายในประเทศไทย โดยมีต้นกำเนิดมาจากอินเดียที่นำกัญชาเข้ามาและได้กลายเป็นส่วนสำคัญของวัฒนธรรมนับตั้งแต่นั้นมา ผู้คนทั่วประเทศใช้กัญชาเพื่อความบันเทิงและการรักษาโรค การปรับกฎหมายกัญชาให้ถูกกฎหมายคืออีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้ประชาชนสามารถใช้งานกันได้อย่างเสรีมากขึ้น

สายพันธุ์แลนด์เรซไทยคือดอกกัญชาที่ชุมชนท้องถิ่นและชนเผ่าต่าง ๆ ในไทยเป็นคนปลูก ด้วยความที่ประเทศไทยมีภูมิศาสตร์หลากหลาย ทำให้กัญชาต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาพอากาศ สภาพแวดล้อม และเทคนิคการปลูกที่แตกต่างกันออกไป

ตัวอย่างเช่นที่สามเหลี่ยมทองคำ การเพาะปลูกกัญชาได้รับอิทธิพลจากแนวปฏิบัติของชนเผ่าในพม่า ลาว ไทย และมณฑลยูนนานของจีน ส่วนทางภาคตะวันออกของประเทศไทย โดยเฉพาะในจังหวัดสกลนคร มีวิธีปลูกกัญชาที่ได้รับอิทธิพลมาจากชาวลาวและไทย ในทำนองเดียวกัน ทางตอนใต้ตามเทือกตะนาวศรีและอ่าวไทยก็มีวิธีปลูกแลนด์เรซในแบบของตัวเองเช่นกัน

ผลที่ได้คือกัญชาไทยที่ดังไกลระดับโลกที่จัดจ้าน รสชาติเด่นชัด และลักษณะภายนอกอันเป็นเอกลักษณ์

สายพันธุ์เหล่านี้แสดงให้เห็นถึงวัฒนธรรมและความหลากหลายของคนไทย สามารถเก็บเกี่ยวกัญชาที่มีประสิทธิภาพโดยไม่ต้องใช้เครื่องมือสมัยใหม่ นี่คือเครื่องพิสูจน์ว่าคนไทยมีความหลงใหลและเข้าใจในพืชชนิดนี้อย่างแท้จริง

สายพันธุ์แลนด์เรซไทยคือดอกซาติวาบริสุทธิ์ที่กลายเป็นพื้นฐานของดอกกัญชาไฮบริดมากมายในปัจจุบัน

หางกระรอก

สายพันธุ์นี้ถูกตั้งชื่อนี้เพราะดอกกัญชามีลักษณะคล้ายหางกระรอก คำนี้คิดค้นขึ้นโดยคนอีสานและลาวที่อธิบายถึงลักษณะลายทอดั้งเดิมคล้ายกระรอก

สายพันธุ์แลนด์เรซหากกระรอกแบบอื่น ๆ ในไทยอยู่ในสกลนคร สงขลา และเชียงใหม่ โดยทุกแบบจะมีดอกเป็นพวงขนาดใหญ่และมีปริมาณ THC สูง

ตะนาวศรี

สายพันธุ์แลนด์เรซเหล่านี้มาจากภูมิภาคเทือกเขาตะนาวศรีทางตอนเหนือซึ่งปลูกโดยชาวกะเหรี่ยง สายพันธุ์นี้มีการปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมท้องถิ่นมาอย่างยาวนาน ในปัจจุบัน ตะนาวศรีได้กลายเป็นหนึ่งในสี่สายพันธุ์กัญชาที่ปรากฏในมรดกชาติไทย

มะม่วงไทย

ประเทศไทยเป็นผู้นำด้านการส่งออกมะม่วงของโลก จึงไม่แปลกใจเลยที่ได้เห็นสายพันธุ์แลนด์เรซที่มีชื่อนี้ สายพันธุ์มะม่วงไทยอุดมไปด้วยเทอร์ปีนส์ไมร์ซีน ทำให้ดอกกลิ่นดินหญ้าและผลไม้ แลนด์เรซนี้พบได้มากในบริเวณเนินเขาจังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งเป็นบริเวณที่ชนเผ่าในภูมิภาคได้ปลูกมานานนับหลายทศวรรษแล้ว

เกาะช้าง

เกาะช้างคือสายพันธุ์แลนด์เรซไม่กี่ตัวที่มาจากเกาะ

แลนด์เรซสายพันธุ์นี้พบที่เกาะช้างซึ่งอยู่ในอ่าวไทยที่เป็นป่าดงดิบและภูเขาขรุขระ สภาพอากาศที่เอื้ออำนวย ประกอบกับการมีนักท่องเที่ยวเข้ามาอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้คนในพื้นที่มีแรงสนับสนุนปลูกกัญชาสายพันธุ์ระดับโลกนี้ตลอดทั้งปี

นอกจากที่ได้กล่าวมายังมีสายพันธุ์แลนด์เรซไทยอีกมากมายที่ควรค่าแก่การพูดถึง ได้แก่:

• ช็อกโกแลตไทย
• มะนาวไทย
• หางเสือ
• ป่าไทย

สายพันธุ์ไทยที่ผ่านการอนุมัติจากรัฐบาล

กัญชาได้รับการประกาศให้ถูกกฎหมายในไทยด้านการแพทย์และมีศักยภาพในการใช้บำบัด

ในปี 2021 รัฐบาลจดทะเบียนสี่สายพันธุ์กัญชาเป็นมรดกแห่งชาติเพื่อส่งเสริมให้เกิดการวิจัยและใช้งานด้านการแพทย์มากขึ้น สายพันธุ์เหล่านี้เป็นแลนด์เรซไทยบริสุทธิ์ที่เพาะปลูกในประเทศ

Medicinal Plant Research Institute ภายใต้ Department of Medical Sciences ได้รับการอนุมัติจากองค์การอาหารและยาไทย (FDA) ในการปลูกและศึกษาพืชกัญชาเหล่านี้

หางกระรอกภูพาน ST1

แลนด์เรซสายพันธุ์เป็นแบบหางกระรอกที่เราได้พูดถึงกันไปแล้วข้างต้น ชื่อหางกระรอกนี้มาจากลักษณะของดอกที่เป็นพวงขนาดใหญ่

รูปแบบ ST1 มีปริมาณสาร THC และ CBD ที่เท่ากัน ส่งกลิ่นผลไม้ชัดเจนเหมือนมะม่วง แต่ไม่มีกลิ่นฉุนเหมือนกัญชาทั่วไป

หางเสือสกลนคร TT1

หางเสือสกลนครเป็นสายพันธุ์ไทยที่ออกฤทธิ์แรงเป็นพิเศษโดยมี THC มากกว่า CBD แบบ TT1 ให้กลิ่นฉุนมากกว่าแบบ ST1 มีกลิ่นเหมือนยางแซมกลิ่นส้มเล็กน้อย กลิ่นที่ฉุนแบบนี้คือตัวบ่งบอกว่ากัญชาสายพันธุ์นี้เข้มข้นและออกฤทธิ์ได้เป็นอย่างดี

ดอกซาติวานี้มาจากสกลนครตามชื่อ ซึ่งที่แห่งนี้เป็นถิ่นกำเนิดของพืชกัญชาแลนด์เรซมากมาย

ตะนาวศรีก้านขาว WA1

WA1 คือหนึ่งในสายพันธุ์ซาติวาไทยที่มีฤทธิ์อ่อนลงมาเนื่องจากมี THC ไม่ค่อยมาก อาจมองได้ว่าเป็นการผสมผสานระหว่าง TT1 และ ST1 ดอกนี้ให้กลิ่นส้มและตะไคร้ แต่ไม่ได้กลิ่นแรงเหมือนสายพันธุ์อื่นในรายชื่อนี้ ผลที่ได้จะเป็นความมึนเมาอ่อน ๆ ที่ผ่อนคลาย แต่แรงพอที่จะออกฤทธิ์ให้สรรพคุณได้อย่างเต็มที่

ตะนาวศรีก้านแดง RD1

ตะนาวศรีก้านแดง RD1 คือสายพันธุ์ CBD ทำให้เหมาะสำหรับคนที่อยากได้สรรพคุณจากกัญชาแบบไม่มีความมึนเมา สายพันธุ์นี้มี THC อยู่บ้างเพื่อให้เกิด Entourage Effect แต่ปริมาณ CBD ที่สูงจะทำให้ประสบการณ์ที่ได้รับมีความสมดุลและกลมกล่อม มีกลิ่นอ่อนหอม ๆ และมีขนสีแดงสดใสอยู่บนดอก

ลักษณะของกัญชาสายพันธุ์ไทย

สภาพอากาศไทยเป็นเขตร้อนที่มีแสงอาทิตย์ ฝน และความชื้นแบบเต็มที่ นี่คือเหตุผลที่ทำให้ดอกกัญชาแลนด์เรซไทยมีโอกาสเป็นซาติวาบริสุทธิ์ เพราะสายพันธุ์ชนิดนี้คงอยู่ได้ดีในสภาพภูมิอากาศดังกล่าว

สายพันธุ์ซาติวาไทยสามารถสูงได้ถึง 6 เมตร เนื่องจากประเทศไทยมีแสงแดดตลอดทั้งปี พืชจะใช้เวลาในการเติบโตและผลิตดอกออกมาอยู่ที่ประมาณ 14-20 สัปดาห์ สายพันธุ์นี้ไม่เหมือนอินดิกาตรงที่ไม่ต้องกังวลเรื่องอุณหภูมิหนาวเย็นหรือวันที่มีแสงแดดน้อย ทำให้สามารถออกดอกได้อย่างอิสระ

ดอกกัญชามีลักษณะโปร่งใสและเข้มข้นเพื่อให้ทนต่อความชื้นและอากาศร้อน ในขณะที่ใบมักจะม้วนรอบดอกเพื่อปกป้องไม่ให้โดนแสงแดด

สายพันธุ์แลนด์เรซไทยมีลักษณะกลิ่นสองแบบด้วยกัน ได้แก่ ดอกไม้และผลไม้ กับกลิ่นดินหญ้าและช็อกโกแลต ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสถานที่ที่ปลูก

สายพันธุ์ไทยโด่งดังขึ้นมาจากผลลัพธ์จากการกระตุ้นสมอง ด้วยเหตุนี้ผู้เพาะปลูกจึงใช้สายพันธุ์เหล่านี้เป็นพื้นฐานในการผสมสายพันธุ์ไฮบริดที่เน้นซาติวามากขึ้น

ในสมัยสงครามเวียดนาม ไทยสติ๊กที่ทหารอเมริกันนำกลับไปประเทศตัวเองนั้นทำมาจากสายพันธุ์แลนด์เรซ ว่ากันว่าไทยสติ๊กมี THC มากกว่า 10% ซึ่งมากกว่าที่ปลูกกันในอเมริกัน ณ ตอนนั้นมาก นี่จึงเป็นอีกผลที่ทำให้ไทยสติ๊กถูกลักลอบนำเข้าไปขายในอเมริกาจำนวนมาก เพราะสมัยนั้นไม่มีอะไรที่ออกฤทธิ์แรงเท่าสิ่งนี้อีกแล้ว

สายพันธุ์แลนด์เรซจากทั่วโลก

กัญชามีต้นกำเนิดจากทวีปเอเชียเมื่อ 3,000 ปีก่อน จนในปัจจุบันได้แพร่กระจายไปทั่วโลกผ่านการค้าขาย ชุมชนท้องถิ่นในหลากหลายส่วนของโลกเริ่มเพาะปลูกกัญชา แต่ก็มีกัญชาจำนวนมากที่สูญหายไปในยุคนี้เช่นกัน

เส้นทางฮิปปี้ในปี 1960 มีนักเดินทางชาวตะวันตกที่นำเมล็ดกัญชาจากอนุทวีปอินเดียมาสู่ยุโรป อเมริกา และที่อื่น ๆ ที่มีสายพันธุ์แลนด์เรซผุดขึ้นมา ประเทศไทยไม่ได้เป็นที่เดียวที่มีแลนด์เรซ

สายพันธุ์ดังต่อไปนี้คือแลนด์เรซที่พบได้บ่อยจากทั่วโลก

• Afghani: มีต้นกำเนิดในประเทศอัฟกานิสถาน สายพันธุ์แลนด์เรซ Afghan/Afghani ขึ้นชื่อในเรื่องของการผลิตเรซินออกมามาก ทำให้ถูกนำไปใช้ทำแฮช สายพันธุ์นี้เป็นอินดิกาบริสุทธิ์ที่มีสรรพคุณด้านการบรรเทาอาการปวดและทำให้ผ่อนคลาย
• Hindu Kush: กัญชาแลนด์เรซสายพันธุ์นี้มีความคล้ายคลึงกับ Afghani แต่มีถิ่นกำเนิดที่หลากหลายกว่าเพราะมาจากเทือกเขา Hindu Kush ที่มีความยาวกว่า 800 กิโลเมตร สายพันธุ์นี้ทนหนาวได้ดีและเป็นที่ต้องการในเรื่องสรรพคุณสายพันธุ์อินดิกา เหมาะสำหรับการใช้ผลิตแฮช
• Acapulco Gold: นี่คือซาติวาบริสุทธิ์จากภูมิภาครอบ ๆ เมืองอากาปุลโก ประเทศเม็กซิโก มีลักษณะคล้ายนักเก็ตทองที่มีขนสีส้มและแดง
• Durban Poison: Durban Poison คือหนึ่งในสายพันธุ์แลนด์เรซบริสุทธิ์ไม่กี่สายพันธุ์ มีต้นกำเนิดมาจากเมืองเดอร์บัน ประเทศแอฟริกาใต้ มีรสชาติและกลิ่นที่หลากหลาย ทำให้ใครหลายคนอยากกลับมาลองอีก

ลักษณะของสายพันธุ์แลนด์เรซ

ลักษณะดังต่อไปนี้คือสิ่งที่ทำให้ดอกกัญชาแลนด์เรซโดดเด่นจากกัญชาที่มีการดัดแปลงสายพันธุ์

• สายพันธุ์แลนด์เรซมีลักษณะทางกายภาพที่เห็นเด่นชัด (morphologies) เช่น ขนาดใบ สี รูปแบบการออกดอก และความยาว
• เมื่อเพาะปลูกอย่างต่อเนื่องเป็นเวลาหลายปี สายพันธุ์แลนด์เรซสามารถโตได้สบาย ๆ ในสภาพแวดล้อมท้องถิ่น พืชชนิดนี้สามารถปรับตัวเข้ากับสิ่งรอบข้างได้ รวมถึงทนต่อสภาพอากาศ โรค ศัตรูพืช และการเกษตรท้องถิ่น
• สายพันธุ์แลนด์เรซมีความเป็นธรรมชาติและมีลักษณะผสมเปิด (open-pollinated) แลนด์เรซไม่เหมือนกับไฮบริดตรงที่ไม่ถูกแทรกแซงเลย ไม่มีโปรแกรมการผสมพันธุ์ การคัดเลือก หรือการปรับปรุงที่ต้องทำเพื่อให้ได้ผลผลิตหรือคุณภาพในแบบที่ต้องการ สายพันธุ์แลนด์เรซมีความธรรมชาติในตัวเอง ปลูกแบบใดได้แบบนั้น
• แลนด์เรซปลูกในภูมิศาสตร์ที่แยกตัวออกมาจากทั่วโลก
• สายพันธุ์แลนด์เรซมีชื่อและประวัติศาสตร์เป็นของตัวเองตามพื้นที่ที่เติบโต
• มีฤทธิ์อ่อนกว่ากัญชาไฮบริด นั่นเป็นเพราะสายพันธุ์ไฮบริดปลูกขึ้นมาโดยตัดแต่งให้มึนเมาเป็นพิเศษ ในขณะที่สายพันธุ์แลนด์เรซเกิดขึ้นตามธรรมชาติโดยแท้จริง อย่างไรก็ตาม แลนด์เรซยังคงมีสารกลุ่มแคนนาบินอยด์ที่ครบถ้วนและมีลักษณะของเทอร์ปีนส์ที่ทำให้คุณรู้สึกได้แบบรอบด้าน
• การทดสอบทางพันธุกรรมของสายพันธุ์แลนด์เรซจะแสดงให้เห็นลักษณะเอกพันธ์ (homogenous) มากกว่าลักษณะวิวิธพันธ์ (heterogeneous)

กัญชาไฮบริดสมัยใหม่

สายพันธุ์ไฮบริดและสายพันธุ์อื่น ๆ ที่คุณเห็นในปัจจุบันมีต้นกำเนิดมาจากสายพันธุ์แลนด์เรซ (และสายพันธุ์อื่นๆ) นักผสมพันธุ์จากทั่วโลกต้องการผสมสายพันธุ์เหล่านี้เพื่อให้ได้ผลผลิตที่ผลลัพธ์ รสชาติ กลิ่น เทอร์ปีนส์​และฤทธิ์ความแรงที่แตกต่างกันออกไป

ตัวอย่างเช่น:

• สายพันธุ์ Blueberry คือไฮบริดจากการผสมผสานสายพันธุ์ช็อกโกแลตไทยและม่วงไทย (Purple Thai) เข้าด้วยกัน
• ม่วงไทยคือสายพันธุ์ไฮบริดเน้นซาติวาที่เกิดจากการผสมข้ามสายพันธุ์ระหว่าง Highland Oaxacan Gold กับสายพันธุ์ช็อกโกแลตไทย
• Haze หรือในชื่อ Original Haze หรือ OG Haze มีต้นกำเนิดมาจากสายพันธุ์แลนด์เรซในประเทศไทย อินเดีย เม็กซิโก และโคลอมเบีย
• Amnesia Haze คืออีกหนึ่งสายพันธุ์ไฮบริดที่มีต้นกำเนิดมาจากสายพันธุ์แลนด์เรซไทยและอื่น ๆ จากอัฟกานิสถานและฮาวาย

จากนั้นไฮบริดจะถูกนำมาผสมข้ามสายพันธุ์ ก่อให้เกิดลูกไฮบริดที่ถูกนำไปผสมพันธุ์ต่อเรื่อย ๆ จนทำให้มีสายพันธุ์ในตลาดทั่วโลกนับร้อยแบบ

เมื่อก่อนสายพันธุ์แลนด์เรซไทยคือสิ่งที่หาได้ยาก แต่ในตอนนี้เมื่อกัญชากลายเป็นสิ่งที่ถูกกฎหมายแล้ว ผู้ปลูกชาวไทยจึงต้องการจุดประกายให้คนหันมาสนใจกัญชาบริสุทธิ์มากขึ้น

ที่ Weed Review คุณจะได้พบกับรายชื่อรัานกัญชาที่ถูกกฎหมายในไทยที่เชี่ยวชาญเรื่องดอกกัญชาแลนด์เรซไทยโดยเฉพาะ แม้สายพันธุ์เหล่านี้อาจไม่ออกฤทธิ์แรงเท่าไฮบริดและสายพันธุ์ชื่อดังตัวอื่นๆ แต่สิ่งที่สายพันธุ์อื่นไม่มีคือประวัติศาสตร์อันแสนยาวนานจนทำให้คุณอยากลิ้มลอง

คำถามที่พบบ่อย