อธิบายไตรโคมกัญชาแบบเข้าใจง่าย

Written by Review Weed Cannabis & Health Enthusiast

Updated: 2023-09-29

ไตรโคมคือขนที่มีลักษณะคล้ายคริสตัลและทำให้ดอกกัญชาดูเหมือนมีเคลือบหิมะ สิ่งนี้คือส่วนสำคัญที่ทำให้วงการกัญชามีมูลค่าหลายพันล้านดอลลาร์ในปัจจุบัน ยิ่งมีไตรโคมมากเท่าไหร่ยิ่งออกฤทธิ์แรงเท่านั้น ว่ากันว่าไตรโคมส่งผลต่อผลของสายพันธุ์นี้ด้วยเช่นเดียวกัน แม้ว่าในตอนนี้ยังมีข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องนี้ไม่มากพอ แต่สิ่งที่เรารู้มีดังต่อไปนี้

ไตรโคมกัญชาคืออะไร

คำว่าไตรโคมมีรากศัพท์คำในมาจากภาษากรีก ‘trikhoma’ ซึ่งแปลว่าเส้นผม เรียกได้ว่าเป็นองค์ประกอบสำคัญของกัญชาเลยก็ว่าได้ ไตรโคมคือต่อมเรซินที่ปกคลุมพื้นผิวใบ กิ่ง และดอกของกัญชา

พืชกัญชาที่ขาดไตรโคมก็เปรียบเสมือนกับรถยนต์ที่ขาดเครื่องยนต์ เพราะแม้ภายนอกจะดูดี แต่พอได้ขับแล้วก็คงไปได้ไม่ไกลนัก โครงสร้างเล็ก ๆ บนพื้นผิวเหล่านี้เปรียบเสมือนโรงงานผลิตสารกลุ่มแคนนาบินอยด์และเทอร์ปีนต่าง ๆ ที่เป็นส่วนสำคัญของกัญชาทั้งในเรื่องกลิ่นและรสชาติ ทั้ง THC, CBD, CBG, ไมร์ซีน, ลิโมนีน, ไพนีน หรือสารอะไรก็ตามที่เกี่ยวข้องกับกัญชา ต่างก็ได้รับการสังเคราะห์และเก็บอยู่ในไตรโคมทั้งสิ้น

ความซับซ้อนทางเคมีและชีวภาพได้ทำให้ไตรโคมกลายเป็นตัวที่ก่อให้เกิดผลในการรักษาและความผ่อนคลาย กลิ่นดินหญ้าจาก Northern Lights หรืออาการมึนเมาที่ได้จาก Bruce Banner ล้วนแล้วมาจากไตรโคมทั้งสิ้น

การทำงานของไตรโคม

ไตรโคมถือเป็นผลพวงมาจากการวิวัฒนาการที่ยาวนาน มีอยู่ในพืชทุกชนิดไม่ใช่แค่กัญชาอย่างเดียว มีหน้าที่หลัก ๆ คือการทำให้พืชเติบโตและอยู่รอด พร้อมทั้งช่วยในการสืบพันธุ์ด้วย

• ตัวอย่างเช่น กลิ่นของไตรโคมสามารถไล่สัตว์ที่จะเข้ามากินพืชได้
• เรซินที่หลั่งออกมาสามารถไล่หรือจับแมลงที่มาเกาะใบกัญชา
• นอกจากนี้ ไตรโคมยังสามารถปกป้องพืชจากรังสี UVB และเชื้อโรคที่เป็นอันตราย
• ช่วยดูดซับความชื้นและแร่ธาตุที่จำเป็นจากดิน
• สารเคลือบลักษณะคล้ายขี้ผึ้งของไตรโคมทำหน้าที่ป้องกันความร้อนและแสงแดดจัด
• ไตรโคมสามารถขับสารพิษที่เป็นอันตายออกไปได้

ประเภทของไตรโคม

ไตรโคมมีอยู่สองประเภทด้วยกัน ได้แก่ แบบมีต่อม และแบบไม่มีต่อม

ไตรโคมแบบไม่มีต่อม (Non-glandular trichomes) ให้การปกป้องพืชจากปัจจัยภายนอกต่าง ๆ เช่น ความชื้น อุณหภูมิ และรังสี

ส่วนไตรโคมแบบมีต่อม (Glandular trichomes) คือรูปแบบที่ดีกว่าเนื่องจากไตรโคมประเภทนี้ผลิตและกักเก็บสารแมแทบอไลต์ต่าง ๆ ที่พืชต้องการเพื่อให้อยู่รอด และสิ่งนี้เองที่ทำให้เราอยากใช้กัญชา

ไตรโคมแบบมีต่อมสามารถแบ่งแยกย่อยได้อีกสามชนิด ได้แก่ ไตรโคมที่มีแค่หัว ไตรโคมที่มีหัวและฐาน และไตรโคมที่มีหัวและก้าน

ไตรโคมที่มีแค่หัว (Bulbous trichomes)

ไตรโคมชนิดนี้มีขนาดเล็กที่สุดและเป็นไตรโคมแบบมีต่อมที่พบในกัญชาได้ยากที่สุด มีลักษณะทรงกลมและขนาดเพียง 10-15 ปกคลุมอยู่ทั่วบริเวณ

ไตรโคมที่มีหัวและฐาน (Capitate-sessile trichomes)

ไตรโคมชนิดนี้ใหญ่ขึ้นมากว่าแบบมีแค่หัวเล็กน้อยและมีก้านเล็กมาก ต่อมหัวเกือบติดพื้นผิวของพืช ปกคลุมอยู่ทั่วบริเวณตั้งแต่ลำต้นไปจนถึงใบและดอก มีความกว้างขนาด 20-30 ไมครอน

ไตรโคมที่มีหัวและก้าน (Capitate-stalked trichomes)

ไตรโคมชนิดนี้มีขนาดใหญ่ที่สุดและสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า เป็นชนิดที่พบได้บ่อยที่สุด ไตรโคมบนดอกกัญชาที่ได้รับการดูแลเป็นอย่างดีจะอยู่ในชนิดที่มีหัวและก้าน หัวไตรโคมมีลักษณะเป็นต่อมและกลมคล้ายลูกบอลที่ติดอยู่กับก้านยาว หัวมีชั้นเคลือบที่มีลักษณะคล้ายขี้ผึ้งเหนียว ๆ ที่เราคุ้นเคยกันเป็นอย่างดี กว้าง 50-100 ไมครอนและสามารถยาวได้ถึง 200-300 ไมครอน

ไตรโคมแบบมีต่อมทุกแบบสามารถผลิตและกักเก็บสารกลุ่มแคนนาบินอยด์ เทอร์ปีนส์ และฟลาวินอยด์ได้ แต่ชนิดหัวและฐานจะรับผิดชอบในเรื่องของการสังเคราะห์และการกักเก็บเป็นส่วนใหญ่

ไตรโคมทำให้กัญชาออกฤทธิ์ได้อย่างไร

นี่คือสรุปความรู้ล่าสุดที่เรารู้ในตอนนี้:

• เทอร์ปีนส์และแคนนาบินอยด์ทำงานร่วมกันเพื่อให้เกิดผลในระบบเอนโดแคนนาบินอยด์ ซึ่งผลที่ว่านี้มีชื่อเรียกว่า Entourage Effect ตัวอย่างเช่น ไมร์ซีนคือเทอร์ปีนส์ทำให้เราใจเย็น ส่วนลินาลูลทำหน้าที่กระตุ้นให้เกิดความกระฉับกระเฉง ดอกกัญชาที่มีเทอร์ปีนส์มากมายสามารถทำให้เราเคลิบเคลิ้มและผ่อนคลายจนลุกไม่ขึ้น
• สารแมแทบอไลต์จากพืชกัญชาจะถูกผลิตและกักเก็บอยู่ภายในไตรโคม

งั้นแปลว่าไตรโคมบางประเภทที่มีเทอร์ปีนกับสารกลุ่มแคนนาบินอยด์แตกต่างกัน ก็จะให้ผลลัพธ์ที่แตกต่างกันด้วยหรือไม่? นี่คือคำถามที่นักวิทยาศาสตร์เริ่มพยายามหาคำตอบ

มีงานวิจัยชิ้นหนึ่งที่ตีพิมพ์ใน Plant Journal ที่ระบุว่าไตรโคมฐานและก้านมีลักษณะเทอร์ปีนส์ที่แตกต่างกัน ซึ่งข้อมูลนี้บ่งบอกว่าดอกกัญชาที่มีไตรโคมแบบฐานมากจะให้ผลที่แตกต่างจากดอกกัญชาที่มีไตรโคมแบบก้านมาก

แน่นอนว่าไตรโคมไม่ใช่ปัจจัยหนึ่งเดียวที่ทำให้ได้ผลลัพธ์เช่นนี้ พันธุกรรมของกัญชาเองก็มีบทบาทสำคัญเช่นเดียวกัน อย่างไรก็ตาม ไตรโคมยังคงเป็นสิ่งที่อยู่ระหว่างการศึกษา ยิ่งเราเข้าใจไตรโคมมากขึ้น เราก็จะสามารถนำมาใช้ในการรักษาที่หลากหลายได้มากยิ่งขึ้น

การเก็บเกี่ยวไตรโคมกัญชา

เทอร์ปีนส์จะปรากฏในพืชกัญชาในระหว่างช่วงออกดอก ซึ่งโดยปกติแล้วจะใช้เวลา 6-8 สัปดาห์หลังปลูก

เวลาที่เหมาะสมต่อการเก็บเกี่ยวกัญชามากที่สุดคือเมื่อไตรโคมสุกงอมเต็มที่ โดยสามารถสังเกตได้จากสีใส สีขาวขุ่น และสีอำพัน ไตรโคมสีขาวขุ่นชัดเจนแปลว่ากัญชาต้นนี้สามารถออกฤทธิ์ได้เต็มที่แล้ว ส่วนไตรโคมที่มีสีอำพันหมายถึงพืชต้นนี้เริ่มมีอายุมากขึ้นจนเซลล์ภายในไตรโคมเริ่มตาย

วงจรชีวิตของไตรโคมจะแตกต่างกันออกไปตามแต่ละสายพันธุ์ นี่คือเหตุผลที่เราต้องคอยสังเกตสภาพของกัญชาให้ดี เมื่อไตรโคมเปลี่ยนจากสีใสเป็นสีขาวขุ่นนั่นหมายความว่าพืชกำลังจะโตเต็มวัย และการเปลี่ยนจากสีขาวขุ่นเป็นสีอำพันคือสิ่งที่ส่งสัญญาณให้เราทราบว่าดอกกัญชาเริ่มเสื่อมสภาพ

ว่ากันว่าไตรโคมสีใสจะออกฤทธิ์กระตุ้นที่สมอง หากมีสีอำพันผสมกับสีขาวขุ่นจะทำให้ได้การออกฤทธิ์ที่สมดุลกันระหว่างสมองและร่างกาย ส่วนถ้าไตรโคมมีสีอำพันจะเกิดฤทธิ์ที่ร่างกายเป็นพิเศษ

กระบวนการเก็บเกี่ยวและการบ่มกัญชาจะต้องใช้ความระมัดระวังเป็นพิเศษเนื่องจากไตรโคมเป็นสิ่งที่เปราะบางและแตกหักได้ง่าย ปัจจัยเร่งต่าง ๆ เช่น ความร้อน การออกซิเดชั่น และเวลาที่ใช้อาจส่งผลให้เกิดความเสียหายได้เช่นเดียวกัน นอกจากนี้ ไตรโคมสามารถนำมาสกัดเพื่อใช้ทำผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ได้ เช่น น้ำมัน ขี้ผึ้ง และคีฟ โดยที่จะต้องอาศัยเทคนิคและการดูแลเป็นพิเศษ

การเพิ่มผลผลิตจากไตรโคม

การเพิ่มระดับ THC ในกัญชาจะส่งผลให้ปริมาณไตรโคมเพิ่มมากขึ้น เทคนิคต่าง ๆ ในการเพิ่มผลผลิตจากไตรโคมมีดังต่อไปนี้:

• เปิดเพลงให้ฟัง: งานวิจัยชี้ให้เห็นว่าการสั่นสะเทือนของเสียงสามารถช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตได้ เพลงเพราะ ๆ จะทำให้พืชของคุณโตได้ดีมากขึ้น
• ปรับเวลาการให้แสง: การผลิตไตรโคมมีโอกาสได้รับผลกระทบจากการโดนแสง สำหรับช่วงที่กำลังออกดอก ลองปรับเวลาการให้แสงโดยให้มีความมืดมากขึ้นในแต่ละวันเพื่อเพิ่มการผลิตไตรโคม
• ใช้ปุ๋ยออร์แกนิก: ปุ๋ยออร์แกนิกจะช่วยกระตุ้นการผลิตไตรโคมและทำให้สุขภาพของพืชดีขึ้น เราขอแนะนำให้ใช้ปุ๋ยจากธรรมชาติ เช่น ปุ๋ยหมัก มูลไส้เดือน และกระดูกป่น
• ลองใช้เทคนิคกระตุ้นความเครียด: ผู้ปลูกบางรายเชื่อว่าการที่พืชได้รับความเครียดจากปัจจัยต่างๆ เช่น การขัดจังหวะเวลาการให้แสง หรือการอยู่สภาพแวดล้อมที่มีอุณหภูมิต่ำ อาจช่วยกระตุ้นให้พืชป้องกันตัวเองด้วยการผลิตไตรโคมให้มากขึ้น อย่างไรก็ตาม คุณควรใช้วิธีเหล่านี้ด้วยความระมัดระวัง เพราะหากได้รับความเครียดมากเกินไปอาจส่งผลกระทบต่อผลผลิตได้
• ใช้แสง UVB: กัญชาผลิตไตรโคมตามธรรมชาติเพื่อป้องกันรังสี UV ดังนั้น เมื่อฉายแสง UVB ไปที่ต้นกัญชา คุณจะสามารถหลอกพืชให้ผลิตไตรโคมมากขึ้นได้

นอกจากปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมดังที่ได้กล่าวมาแล้ว พันธุกรรมของเมล็ดเองก็เป็นส่วนสำคัญต่อการผลิตไตรโคมเช่นเดียวกัน

สรุป

ในตอนนี้ความรู้ที่เรามีเกี่ยวกับไตรโคมยังมีจำกัดและต้องมีงานวิจัยมากขึ้นกว่านี้ แต่ในตอนนี้สิ่งที่เราทราบคือ ไตรโคมเป็นแหล่งกักเก็บองค์ประกอบสำคัญในกัญชา ซึ่งเราควรให้การดูแลและเก็บเกี่ยวอย่างระมัดระวัง เมื่อซื้อดอกกัญชา ไตรโคมคือปัจจัยสำคัญที่สามารถบ่งบอกได้ถึงคุณภาพ ดอกกัญชาที่ปกคลุมด้วยไตรโคมสีใสคล้ายคริสตัลจะทำให้คุณได้รับประสบการณ์ที่ดีเมื่อสูบ ส่วนดอกกัญชาที่ไม่มีไตรโคมจะทำให้คุณรู้สึกมึนเมาเพียงเล็กน้อยเท่านั้น หรืออาจจะไม่รู้สึกมึนเมาเลยก็เป็นได้